De grote advocaten/fiscalisten/accountant firma’s lopen achter ten opzichte van het bedrijfsleven. Het bedrijfsmodel is niet inclusief en verhindert vrije carrière keuzes.

Vrije loopbaanontwikkeling

Wij zijn het er de afgelopen decennia wel over eens geworden: de band tussen werkgever en werknemer is niet voor altijd. Mensen maken in hun leven carrièresprongen naar een ander vak, een andere werkgever, een andere rol of ander niveau. Voor het individu is het een zegen om je vrij te voelen – ja zelfs gestimuleerd – om een dergelijke stap te maken; voor een bedrijf is het een zegen om mensen in dienst te hebben die zichzelf verantwoordelijk maken voor hun eigen loopbaan, die zich vrij en onafhankelijk opstellen. En die dus komen en weer gaan – dat laatste niet altijd op het moment dat het jou als werkgever goed uitkomt. Vrijheid in gebondenheid van beide kanten.

Een knellend bedrijfsmodel

Maar waarom is dat in de wereld van professionals dan anders? De accountants, de advocaten, fiscalisten, management consultants? Waarom word je daar geacht om, eenmaal binnen als lid van de maatschap, de hele weg af te lopen tot je verplichte pensionering? Je wordt meestal partner rond de leeftijd van 35 jaar; is het vanzelfsprekend dat je daarna nog 25 jaar geïnspireerd en gemotiveerd je vak blijft uitoefenen? Wij hebben het hier over de top van deze beroepsgroep, waar partners geacht worden met een forse leverage een aantal jongeren aan het werk te houden en op te leiden, topadviezen aan top cliënten uit te brengen, 1300 declarabele uren te leveren – en niet zelden beloningen van > 1 mln mee naar huis te nemen. 35 Jaar in een rechte lijn topprestaties leveren – in hoeverre is dat nog van deze tijd? Ik denk dat het knelt. Wat wij zien is dat jongeren het vooruitzicht niet omarmen. Zij willen vrijheid en flexibiliteit – haaks op het hen als aantrekkelijke worst voorgehouden partnermodel. Laten wij eens nader bekijken hoe zo’n carrière verloopt – en hoe dat de afgelopen decennia veranderd is.

Up or out

Een jonge man of vrouw kiest na zijn/haar studie voor een baan in de accountancy, de advieswereld of de advocatuur. Aangetrokken door het werk op hoog niveau, de ontwikkelingsmogelijkheden, het mooie kantoor en de aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Een lange weg van “up or out” ligt voor je. Na een paar jaar buffelen word je van stagiair medewerker (in de advocatuur) en mag je blijven. Het volgende doel is partner worden – slechts voor enkelen weggelegd. De anderen kiezen al eerder voor een andere richting of een ander kantoor. Dat is niet erg: je bent bij het grote kantoor immers uitstekend opgeleid en bent op basis van de grote reputatie van je kantoor welkom bij kleinere kantoren of bij de bedrijven voor wie je werk hebt gedaan.

Uitverkoren als partner

Degenen die partner worden zijn de uitverkorenen. Zij staan aan de top van hun professie. De eerste jaren nadat je partner bent geworden is het spannend. Kun je ook op dit niveau goed meekomen? De cliënten aan je binden, aan het hoge inhoudelijke niveau voldoen, de eeuwige werkdruk en de altijd scheve work-life balance verdragen? Na 5 à 10 jaar kun je die vraag met ja beantwoorden. Je kunt het aan, het werk is een tweede natuur geworden. Maar de disbalans blijft en begint soms te knellen. Soms komt de vraag op of je dit nog wel wilt. Is er niet iets anders dat nu geschikter is, dat meer perspectief biedt. Slechts enkelen komen aan een echte behandeling van die vraag toe. De meesten schuiven de kwestie terzijde, omdat de uitdagingen van dag tot dag groot en aantrekkelijk zijn. De zeer hoge beloning maakt vaak het écht overwegen van alternatieven de facto onmogelijk.

De gouden kooi en de lockstep

Zo verstrijkt de mid-life opportunity om het over een andere boeg te gooien. Je zit zonder perspectief “vast” in deze gouden kooi. Na je 55ste is er een ander fenomeen: de hoge werkdruk en performance eisen passen in mindere mate bij je. Je zou best wat minder willen werken, maar het systeem voorziet niet in die mogelijkheid: je beloning (volgens het lockstep systeem) stijgt meestal met je jaren; de gelijkblijvende hoge bijdrage die dit systeem veronderstelt kun je eigenlijk niet meer leveren. Het jaarlijkse gesprek met het maatschap-bestuur (soms bestaand uit mensen die jij zelf hebt opgeleid) wordt pijnlijk: je voelt je door de kritiek (achterblijvende omzet, onvoldoende tijd gestoken in jongeren opleiden) in je eer aangetast. Er komt ergernis en wrijving, soms leidend tot een vertrek vóór de verplichte vertrekdatum. Met geruzie en slaande deuren. Doodzonde na een verbintenis van veelal meer dan 30 jaar!

Een exclusief systeem

Ziedaar het monster dat ‘wij’ gecreëerd hebben. Een hele groep bestaande uit zeer slimme en hoogwaardige mensen ontbeert de vrijheid die hun leeftijdgenoten in het bedrijfsleven of overheid wel hebben. Met frustratie en fundamentele onvrede tot gevolg. Bovendien is het huidige systeem zeer exclusief: elke afwijking van de macho norm wordt bestraft. Iedereen die niet witte man + kostwinner + workaholic is, heeft een probleem. Wat moet er gebeuren? Verander het lockstep systeem zodat loopbaan en verdiensten behalve omhoog ook omlaag kunnen gaan. Bespreek open en transparant met elkaar wat je van de partner verwacht – en stimuleer de partner om te bedenken wat hij/zij zélf wil. Maak het mogelijk om na het bereiken van de top (het volle puntenaantal) ook minder te gaan werken en verdienen. Creëer rolmodellen. De grote professional firma’s van ons land zijn verzamelplaatsen van talent en topprestaties. Eerbiedwaardige instituties waar wij veel van (mogen) verlangen. Om hun vooraanstaande positie te behouden zijn échte veranderingen nodig.

Jan Quist is oprichter van QUIST Executive Coaches. Met 6 coaches, een Outer Circle van topmensen uit het bedrijfsleven, en een uitgekiende formule begeleiden wij partners van grote kantoren (accountants, advocaten, fiscalisten, management consultants) en executives in hun loopbaanontwikkeling en in transities.

Dit bericht verscheen eerder op LinkedIn.

Overige artikelen